استان چهارمحال و بختیاری در یک نگاه

استان چهارمحال و بختیاری با مساحت 16411 کیلومتر مربع یک درصد از مساحت کشور را به خود اختصاص داده است و از این منظر در رتبه 25 استان های کشور قرار دارد. جمعیت استان در سال 1395،  947763نفر (1.19 درصد از جمعیت 75149699 نفری کشور)، 482356 نفر مرد و 465407 نفر زن.
* سرزمین استان: 76% کوهها و تپه‌ها – 24% دشت‌های آبرفتی و فلات‌ها
* ارتفاعات: حدود 25 قله با ارتفاع بیش از 4000 متر
* چشمه‌ها: بیش از 1000 چشمه و بیش از 300 چشمه آب معدنی

​​​​​​​

* مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست: 7 منطقه با مساحت 157814 هکتار شامل 5 منطقه حفاظت شده، 1 پارک ملی و 1 اثر طبیعی ملی
* آثار میراث فرهنگی: بیش از 630  اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی (589 اثر تاریخی، 4 اثر طبیعی، 41 اثر معنوی) و 4500 اثر شناسایی شده
* مفاخر ادبی و مذهبی: آیت‌الله سید ابوالقاسم دهکردی، میرزا نورالله عمان سامانی، میرزا ابوالفتح خان دهقان سامانی، پژمان بختیاری، داراب افسر بختیاری، میرزا حبیب دستان بنی، آصف قهفرخی، قطره سامانی، واهب بختیاری، محرم قهفرخی
* جنگل‌های زاگرس: حدود 307 هزار هکتار
* گونه‌های گیاهی و جانوری: بالغ بر 923 گونه گیاهی و 294 گونه جانوری​​​​​​​

*  قدیمی‌ترین آثار انسانی کشف شده: دوران پارینه سنگی (حدود 10 تا 11 هزار سال قبل)
* سوغات استان: گز، عسل طبیعی، محصولات زراعی و باغی، گیاهان داروئی و غذایی، صنایع دستی به ویژه فرش و نمد.

شهر شهرکرد در یک نگاه

شَهرکُرد یکی از شهرهای مرکزی ایران و مرکز شهرستان شهرکرد و استان چهارمحال و بختیاری است شهرکرد در ۹۷ کیلومتری جنوب غرب اصفهان قرار دارد. نام پیشین آن «دِهْکُرد» بوده‌است که پس از تبدیل به شهر (در شهریور ۱۳۱۴ خورشیدی)، به شهرکرد تغییر نام داده شده‌است. براساس آمار سال ۱۳۹۵ خورشیدی، جمعیت شهرکرد برابر با ۱۹۰٬۴۴۱ نفر است.

شهرکرد مرتفع‌ترین مرکز استان در ایران است و 2310 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و به همین دلیل به "بام ایران" شهرت دارد.

آنقدر بلند است و به قدری بالاست             انگار که شهرکرد نزدیک خداست

ای مرغ سعادت که ز عرش آمده ای           اینجا بنشین که بام ایران اینجاست      "دکتر محمد حکیم آذر"

1- پیشینه

بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی، پیدا شدن سکه‌های مربوط به دوران اشکانی و ساسانی، و به خصوص توجّه به استقرار تپه‌های باستانی مربوط به هزاره‌های پیش از میلاد مسیح، قدمتی در حد هزاره‌های مذکور برای استقرار بشر و آغاز تمدن در محدوده دشت شهرکرد یا لار می‌توان منظور نمود. از آن جمله در این دشت، هیئت‌های باستان‌شناسی در تپه باستانی گورگای در ۵ کیلومتری شهرکرد و در شمال شرقی شهر کیان نشانه‌هایی مبنی بر قدمت حداقل هفت هزار ساله را یافته‌اند و از این جهت آثار شهر کیان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در شهر هفشجان، در ۱۴ کیلومتری شهرکرد، سفالینه‌ها و ابزارهای سنگی ابتدایی با پیشینه ۹۰۰۰ ساله بروی تپه‌های باستانی هفشجان کشف شده‌است و گمان می‌رود که تپه اسکندری شهر هفشجان سازه‌ای شبیه زیگورات (معبد الهی) داشته‌است. تپه اسکندری اولین و بزرگترین اثر ملی استان چهارمحال و بختیاری محسوب می‌گردد و به صورت دولت شهری کهن در غرب هفشجان قرار دارد. فعالیت هیئت‌های باستان‌شناسی در این منطقه قدیمترین گمانه زنی‌های باستان‌شناسی استان چهارمحال و بختیاری بوده‌است.

2- وجه تسمیه

شهرکرد در قدیم دهکرد نامیده می‌شد و در شهریور ۱۳۱۴ خورشیدی از دهکرد به شهرکرد تغییر نام یافت. واژه «دهکرد» از دو بخش «ده» + «کرد» تشکیل شده‌است. در متون تاریخی کمتر نامی از دهکُرد برده شده‌است؛ و از زمان پیدایش و شکل‌گیری دهکُرد و خصوصیات اجتماعی و اقتصادی اولین ساکنین این آبادی اطلاع دقیقی در دست نیست. با توجه به موقعیت طبیعی منطقه و چمنزار جنوبی دشت دهکرد می‌توان حدس زد که عمدتاً به کار دامپروری اشتغال داشته‌اند، شاید واژه «کُرد» به معنی چوپان، گله دار از نام اولیه ساکنینی این منطقه گرفته شده‌است. و این شهر که سابقاً دهکرد نامیده می‌شد به معنی محل سکونت کُردان (گله داران) است. قبل از اسلام بدون در نظر گرفتن قومیت، زبان و نژاد، به‌طور کلی تمام مردم چادرنشین را «کُرد» دانسته‌اند.

3- آب و هوا

شهرکرد دارای اقلیم نیمه مرطوب معتدل با تابستان‌های معتدل و زمستان‌های بسیار سرد است. میانگین سالانه دمای هوا در شهرکرد ۱۱/۵ درجه سانتیگراد می‌باشد. در طول ۳۰ سال گذشته حداقل مطلق دما و حداکثر مطلق دمای ثبت شده در شهرکرد به ترتیب ۳۲ درجه سانتیگراد زیر صفر و ۴۲ درجه سانتیگراد بالای صفر بوده‌است. سردترین و گرم‌ترین ماه‌های شهرکرد به ترتیب دی و مرداد می‌باشد. اگرچه در زمستان میزان رطوبت متوسط تا بالا است، میزان بارش در فصولی که کشت صورت می‌گیرد به جز ماه‌های اردیبهشت و فروردین تقریباً به صفر نزدیک است. سردترین ماه و گرمترین آن به ترتیب دی و مرداد می‌باشد.

4- زبان و مردم

زبان مردم بومی شهرکرد فارسی است که با لهجه دهکردی تکلم می‌شود. مردم بومی شهرکرد دارای لهجه‌ای خاصی هستند که با وجود مفهوم بودن واژگان آن برای افراد غیر بومی، کلمات آن دارای آهنگ ادای خاصی است که لهجه دهکردی را از گویش معیار فارسی متمایز می‌سازد.

در هر حال مردم شهرکرد بر خلاف تصور عام، کردی تکلم نمی‌کنند و مانند اکثر ساکنین منطقه چهارمحال (از استان چهارمحال و بختیاری)مانند شهرهای هفشجان، فرخ‌شهر و بروجن به زبان فارسی تکلم می‌کنند. به جرئت می‌توان استان چهارمحال و بختیاری را یکی از پربارترین استان‌های ایران از لحاظ داشتن زبان‌ها و لهجه‌های متنوع و اصیل دانست. به‌طور کلی اکثر مردم منطقه چهارمحال از این استان به زبان فارسی «دهکردی، بروجنی، هفشجانی، قهفرخی و عامیانه» تکلم می‌کنند. در شهرستان‌های سامان، بن و برخی از شهرها و روستاهای شهرستان‌های شهرکرد و بروجن ترکی قشقایی و ترکی متمایل به ترکی آذربایجانی رایج است. بر پایه تحقیقات پروفسور گرهارد دوئرفر گویش‌های ترکی رایج در چهارمحال در گروه زبانی اوغوزی میانه و جنوبی قراردارد، همچنین زبان ترکی رایج در فرادنبه و شهرکیان، از بکرترین لهجه‌های زبان ترکی در ایران می‌باشد. در برخی مناطق دیگر همچون /شهرهای هارونی و سورشجان مردم به زبان لری بختیاری یا گویش بختیاری آمیخته با فارسی محلی تکلم می‌نمایند. مردم این‌گونه مناطق را از گروه نژادهای فارس-لر می‌شناسند. اکثر مردم منطقه بختیاری «منطقه مجاور استان خوزستان» نیز به زبان لری بختیاری تکلم می‌کنند.

5- مراکز دانشگاهی و آموزش عالی

* دانشگاه شهرکرد

* دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد

* دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد

* دانشگاه پیام نور شهرکرد

* دانشگاه جامع علمی کاربردی استان

* دانشگاه فرهنگیان استان

* دانشگاه فنی و حرفه ای استان

*مرکز تربیت معلم شهید رجایی شهرکرد